سید محمدحسین شهریارِ مُلک سخن


سید محمد حسین بهجت تبریزی (۱۲۸۵ تا ۲۷ شهریور ۱۳۶۷) متخلص به شهریار (قبل از آن بهجت) شاعر ایرانی بود که شعرهایی به زبان‌های فارسی و ترکی آذربایجانی داشت. از شعرهای معروف او می‌توان از «علی ای همای رحمت» و «آمدی جانم به قربانت» به فارسی و «حیدر بابایه سلام» (به معنی سلام بر حیدر بابا) به ترکی آذربایجانی اشاره کرد.

استاد سخن معاصر، شهريار بيش از 28 هزار بيت شعر به زبان فارسي و در حدود سه هزار بيت به زبان تركي آذري سروده است. شهرت شهريار مرزهاي داخلي كشورمان ايران را در نورديده و اكنون در اغلب كشورهاي جهان شخصيتي شناخته شده است به طوري كه اكنون در جماهير ماوراي قفقاز و آسياي مركزي خيابان ها، سالن هاي نمايش، پارك ها و ديگر اماكن عمومي به نام شهريار نام گذاري مي شوند و در حال حاضر منظومه حيدربابايه سلام در اكثر دانشگاه هاي جهان از جمله دانشگاه كلمبيا در ايالات متحده آمريكا مورد بحث رساله دكترا قرار گرفته است و برخي از موسيقيدانان همانند هاژاك آهنگساز معروف ارمنستان، آهنگ جالبي براي آن ساخته است.

شهریار، نخستین قدم‏های خود را در شعر، بر جای پای حافظ می‏نهد. تخلّص خود را از او به تفأل می‏ستاند و پس از آن که خود رهرو و تیزگام این طریق نه‏چندان هموار می‏شود نیز، خواجه را به عنوان چراغدار و پیشوای خود از یاد نمی‏برد.

منظومه ترکی «حیدر بابایه سلام» اثر بی‏نظیر استاد شهریار، به عنوان یک شاهکار ادبی مورد توجه ادب‏دوستان قرار گرفته و تا کنون به بیش از نود زبان زنده دنیا ترجمه شده است. این منظومه در سال 1331، سالی که مصادف با فوت مادر شهریار، «کوکب خانم» بود، به زبان مادری شاعر، «ترکی آذری» سروده شده است، و تجلی شور و خروش جوشیده از عشق شهریار به مردم آذربایجان است. این منظومه، قاموسی از سنت‏ها و آداب و رسوم، روابط صمیمی مردم، داستان‏ها و باورها، بازی‏های کودکانه محلی، جوانمردی‏های بزرگان سرزمین اجدادی، افسانه‏ها و نمادهای مردانگی، درد غربت و جدایی از ایل و تبار، جلوه‏های طبیعت به هنگام فصل‏های مختلف سال و پندهای شاعر از زندگی است.
منظومه حیدر بابا، از شمار بهترین آثار ادبی در زبان ترکی آذری است و در بیش‏تر دانشگاه‏های جهان، از جمله دانشگاه مطرح کلمبیا در آمریکا، مورد بحث رساله دکترا قرار گرفته است.


نمونه از اشعار شهریار دردیوان حیدر بابای سلام :


«حیدر بابا، ایلدیریملار شاخاندا 

 سئللر، سولار شاققیلداییب آخاندا
 قیزلار اوناصف باغلاییب باخاندا
 سلام اولسون شوکتیزه، ائلیزه
 منیم ده بیرآدیم گلسین دیلیزه» 
 

 «خانیم ننه م» ناخوش اولان ایل ایدی
 قیش وار ایکن کولک ایدی، یئل ایدی
 قیش دا چیخدی، یاغیش ایدی، سئل ایدی
 یوک، یا بینی هئی چاتیردیق کی گئده ک
 سئل کوشگورور، مجبور اولدوق قئیده ک» 


 


روحش شاد و یادش گرامی باد .